Prawda, że sympatyczna babulinka, jak nasze babcie które częstują pierogami i kompotem?
pokaż spoiler Po kompocie tej babci raczej byś już nie wstał. Zabiła około 150 osób między innymi takim własnie sposobem.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Baba_Anujka
#ciekawostki #historia #swiat #rumunia #znachorstwo #kryminalne #seryjnimordercy #austrowegry
Znalezione w Internetach. Gazetka z Real, z września 2002.
#finanse #ekonomia #ceny #ciekawostki
Na głównej wisi z płomieniem i 2.5 tysia wykopów fejk news informujący o tym, że „TVP znów szczuje na WOŚP”. Wpis prowadzi do g$@noblogaska jednej z maskotek moderacji (jaka moderacja takie maskotki) @Cukrzyk2000 (znany m.in. z dostania 3 (trzech) dni bana za posiadanie 10 multikont i kręcenie z nich m.in. lodów oraz afery przeciwko samemu sobie).
Ale do rzeczy. Tytułowe „szczucie na WOŚP” to na stronach TVP sucha i beznamiętna notka, informująca o tym, że Owsiak odmówił przekazania łóżek ze szpitala w Lublinie na leczenie osób z koronawirusem: https://www.tvp.info/50410791/owsiak-odmawia-udostepnienia-lozek-wosp-chorym-na-covid19 W treści brak jakiejkolwiek oceny postawy Owsiaka, jedynie informacja o fakcie.
Można nie kochać TVP, ale wspomniane „znalezisko” nie ma nic wspólnego ze „szczuciem”. Przedstawianie portalowej notki informacyjnej jako „szczucie” jest zwyczajnym szerzeniem nienawiści i ordynarnym fejk newsem. Moderacja nie ma z tym problemu (w końcu op to ich maskotka).
Tym samym chciałbym zauważyć, że:
Wprost SZCZUJE NA WOŚP!!! (ZNOWU!!!)
https://www.wprost.pl/kraj/10378889/owsiak-odmowil-przekazania-lozek-do-leczenia-covid-19-ma-wazny-powod.html
NATEMAT SZCZUJE NA WOŚP (o nie, co ten natemat!!!1)
https://natemat.pl/324033,owsiak-nie-chcial-zeby-lozka-wosp-zamienic-na-covidowe-podal-wazny-powod
POLSAT SZCZUJE NA WOŚP!!! (niedopuszczalna postawa polsatu!!!!!1)
https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2020-10-20/owsiak-nie-zgodzil-sie-na-przekazanie-lozek-dla-zakazonych-koronawirusem/
O NIE!!!! RADIO ZET TEŻ SZCZUJE NA WOŚP!!! :((((
https://wiadomosci.radiozet.pl/Koronawirus/Jerzy-Owsiak-Lozka-WOSP-nie-dla-chorych-na-Covid-19.-Rzadzacy-atakuja-szefa-Orkiestry
RADIO ESKA SZCZUJE NA WOŚP!!!!! (g$wno nie radio!!!)
https://www.eska.pl/warszawa/broncie-naszych-lozek-jurek-owsiak-nie-chce-oddac-wyposazenia-dla-pacjentow-z-covid-19-aa-uHRu-GXkR-atDc.html
POLSKIERADIO SZCZUJE NA WOŚP!!!!!!111 ZNOWU!!!
https://www.polskieradio24.pl/5/1222/Artykul/2604900,Owsiak-odmowil-udostepnienia-lozek-WOSP-chorym-na-COVID19-Kategorycznie-nie-wyrazamy-zgody
RADIO LUBLIN SZCZUJE NA WOŚP (nie wstyd wam radio lublin?!?!?!?)
https://radio.lublin.pl/2020/10/jerzy-owsiak-odmawia-udostepnienia-dwoch-lozek-kupionych-przez-wosp-chorym-na-koronawirusa/
PORTAL O2.pl SZCZUJE NA WOŚP!!!! (skandaliczna postawa portalu o2.pl!!!!!!)
https://www.o2.pl/informacje/nie-wyrazamy-zgody-owsiak-stanowczo-reaguje-na-prosbe-szpitala-6566697844378272a?amp=1
#bekazlewactwa #4konserwy #neuropa #heheszki #ciekawostki #moderacjacontent #lgbt
Czy włosy u mężczyzny mogą zadecydować o jakości jego życia?
-Jakie są idealne włosy dla mężczyzny?
-Jaka jest idealna linia włosów dla mężczyzny?
-Skala łysienia wg. Norwooda Hamiltona (Norwood balding scale)
-Czy łysy może być atrakcyjny? (Analiza czaszki dobrze wyglądających, łysych mężczyzn)
-Eksperyment na aplikacji randkowej Tinder (Łysiejący vs z bujnym owłosieniem)
-Historia Kamili, czyli rozstanie po zdjęciu czapki
Tego wszystkiego dowiecie się tutaj ( ͡° ͜ʖ ͡°)
Uwaga film może być ciężki w odbiorze dla osób które borykają się z łysieniem!
Lub ewentualną motywacją do wykonania przeszczepu włosów
#blackpill
#ciekawostki
#lysienie
#zakola
#wlosy
#redpill
#gruparatowaniapoziomu
Migracja ptaków śledzona trackerami GPS
#ciekawostki #ptaki #mapporn #ptakitofake #gif
Źródło (GER) Reddit (17k ⇑)
Czy wiesz że Bill Gates wymordował więcej ludzi niż Mao i Stalin? Nie zapominaj o tym gdy znów włączysz swojego Windowsa.
#ciekawostki #bekazlewactwa #bekaztwitterowychjulek #neuropa #antykapitalizm #heheszki
Jestem aktualnie w Malmö i przeszedłem się do interesującego miejsca: Disgusting Food Museum (dla nieznających angielskiego: muzeum obrzydliwego jedzenia). Wygląda to tak, że można sobie obejrzeć (a czasem i powąchać) próbki różnych rodzajów jedzenia z całego świata, uważanych z różnych powodów za obrzydliwe, i trochę o nim poczytać. Na końcu jest też opcja degustacji ( ͡° ͜ʖ ͡°) Czego można spróbować:
– kilka rodzajów owadów
– durian
– surströmming – szwedzki kiszony śledź
– hákarl – islandzki fermentowany rekin
– słona lukrecja
– polski sok z kapusty ( ͡° ͜ʖ ͡°)
– kilka rodzajów serów
– chińskie „stuletnie jajko”
– ostry sos, 3 mln w skali Scoville’a
– i pewnie coś jeszcze, tylko zapomniałem
Zabrakło mi odwagi, żeby próbować owadów, a z pozostałych wymienionych tu rzeczy nie spróbowałem tylko ostrego sosu (już kiedyś miałem styczność z sosem o mocy 1 mln i mi wystarczyło ( ͡° ͜ʖ ͡°)).
Moje wrażenia:
– Durian – tego byłem bardzo ciekawy, bo wielokrotnie czułem zapach tego owocu podczas podróżowania po Azji, ale nie odważyłem się spróbować. Tu w końcu się przemogłem i się cieszę, bo okazał się całkiem smaczny. Moim ulubionym owocem nie zostanie, ale był słodki i zaskakująco dobry.
– Surströmming – śmierdzi jak zepsuta ryba, a w smaku czuć głównie sól i trochę generycznego smaku ryby. Kolejna rzecz, która smakuje zdecydowanie lepiej niż pachnie, chociaż smaku też nie nazwałbym przyjemnym 😛
– Słona lukrecja (patrz załączone zdjęcie) – opis „the taste is described as intense ammonium and stinging pain” („smak jest opisywany jako intensywny amoniak i kłujący ból”) z początku mnie rozbawił, dopiero po spróbowaniu stwierdziłem, że go rozumiem i że nie da się tego opisać lepiej. Uczucie jest trochę takie, jakby na języku rozlała się bateria (chociaż baterie pewnie nie smakują amoniakiem).
– Hákarl – kolejna ryba, ale zupełnie inna niż surströmming. Ta nie jest słona, tylko zajeżdża amoniakiem, trochę jak słona lukrecja (ale nie szczypie w język). Zdecydowanie nie jest to przyjemny smak, ale do przełknięcia.
– Stuletnie jajko – z początku nie chciałem go spróbować, ale pani prowadząca degustację przekonała mnie, mówiąc, że smakuje po prostu jak mocno ugotowane jajko. I faktycznie – smak jest po prostu jajeczny, choć trochę bardziej intensywny niż zwykłego gotowanego jajka.
– Sery to w sumie sery, kto próbował różnych gatunków serów, ten wie, czego można się spodziewać, choć te miały szczególnie intensywny smak. Jak lubię różne sery, czy to pleśniowe typu gorgonzola, czy jakieś cheddary albo parmezany, tak te już były dla mnie trochę zbyt mocne.
– O soku z kapusty nie mam nic ciekawego do powiedzenia ( ͡° ͜ʖ ͡°)
Ogólnie ciekawe doświadczenie. Bardzo fajne jest to, że można spróbować tych rzeczy, nie kupując całego opakowania i nie wyrzucając potem praktycznie całości. Cieszę się, że się odważyłem i już wiem jak te rzeczy smakują (i trochę żałuję, że nie starczyło odwagi na owady), ale raczej nie będę ich próbował jeszcze raz 😛
#ciekawostki #jedzenie #jedzzwykopem #podrozujzwykopem
Znalazłem takie oto archiwalne złoto sprzed ponad 60 lat. GP Monako z 1963 roku. Niestety z francuskim komentarzem i czarno-białym obrazem. Tamto Grand Prix wygrał Graham Hill w bolidzie BRM. Ze stawki tamtego wyścigu obecnie żyje jeszcze na świecie już tylko jeden kierowca.
https://youtu.be/XRcbGDLSNJU
#f1 #opowiescizeswiataf1 #abcf1 #historia #ciekawostki
Respirator to nie cep!
Ostatnio pojawiło się kilka zmutowanych tekstów, z pewnością na podstawie jakiegoś rzetelnego, o tym że respiratory dla niektórych mogą być szkodliwe, zabójcze. W swoim zwyczaju marsz do PubMedu i czego się dowiaduję? Przy różnych patologiach typu obrzęki, woda w płucach, stany zapalne, gromadzenie się gestych wydzielinco może zostać zamkniete światło oskrzeli, a nieumiejetne podręcenie ciśnienia może uszkodzić je, czy rozerwać pęcherzyki płucne i wywołać krwotok:
Fachowiec obsługujący respirator musi umieć rozpoznać depresję mięsni odpowiedzialnych za oddychanie, dysfunkcje przepony w wyniku uszkodzeń nerwów – o tym akurat dowiedziałem się, kiedy czytałem sobie artykuły o funkcjach nerwu krtaniowego wtecznego, błednego, sercowego i współpracy między nimi podczas snu, biegu, mowy, spiewu i zarazem oddychania. Fascynujaca lektura! Skomplikowane? Fachowiec obsługujacy respirator musi rozumieć te kwestrie, Anestezjologa pracujacego na respiratorze nie wolno kojarzyć z kimś obslugujacym aparat do EKG, bo tego każdy głupi nauczy się w tydzień! Gorzej z odczytem wyników
Anestezjolog jest zarazem patologiem, fizjologiem-farmaceutą itd.. Poza tym anestezjolog musi umieć się komunikować z lekarzami innych specjalności i czytać wyniki badań, jakie zlecili pacjentowi, którego ma uśpić do operacji, lub mechanicznie respirować. Jest to tak niedoceniana specjalizacja, że anestezjolodzy zabiali ochłapy w porównaniu do innych medyków, mimo że tyle się muszą uczyć.
Strajkowali, zmieniali specjalizację, a potem robili na dwa etaty, bo trzeba podać narkozę a ich ubyło, no i wyżywić rodzinę. W końcu znaczna ilość anestezjologów wyjechała za granicę, gdzie ich powitano chlebem i solą i godziwą zapłatą, bo Zachód potrafilł docenić ich umiejetniości, a teraz wszystko się mści!! Polscy politycy nigdy nie mieli oczów orłów…. Jak traktowano tych fachowcow pokazuje zalinkowana propagandówka, byli niemal przesladowani w Polsce! Celem było zmuszenie do opracy za psie pieniadze, zastraszenie, szantaż intelektualny, bo gdyby ówczesnej władzy zależało na życiu obywateli, to by zaplacili anestezjologom ile się należy, bo dobrze wiedzieli jak ile maja pracy i że nie prowadzą prywatnych praktyk! 🙂
https://www.sppnn.org.pl/old/oswiad/osw7.html
Respiratorem reguluje się treż inne parametry fizjologiczne, więc dopuszczenie do jego obsługi lekarza innej scepacjalności, bez dłuższej praktyki, tylko zasili statysttyki zgonów.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4896812/
Wentylacja mechaniczna jest jednym z najczęstszych wskazań do przyjęcia oddział intensywnej terapii, gdzie aż 64% przyjętych dzieci wymaga respiracji przez co najmniej 24 godziny. Mechaniczne natlenianie ratuje życie, niemniej liczneeksperymenty i badania kliniczne wykazały, że respiracja może wywołać uraz płuc, prowadzący do potencjalnie nieodwracalnego uszkodzenia strukturalnego i funkcjonalnego. Pojęcie znane, jako uraz płuc wywołany wentylacją:
1. Urazy z powodu nadciśnienia pęcherzykowego.
2. Z powodu wentylacji przy małej objętości płuc.
3. Lokalne, a w konsekwencji ogólnoustrojowe stany zapalne.
Zjawisko urazu płuc wywołanego wentylacją zostało opisane u dorosłtych na podstawie przełomowego badania klinicznego, w którym wykazano, że aby bezkolizyjnie mechanicznie wentylowac płuca anestezjolog musi przeprowadzić rozne obliczenia na podstawie takich parametrów, jak waga ciała i innych.”
W artykule jest wszystko szczegółowo napisane, ale nie chce mi się tego rozbierać, bo centralna istalacja mi się przegrzewa – zostawiam to fachowcom-anestezjologom! 🙂
Artykułów na ten temat jest mnóstwo!
Tutaj jest o przeponie: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482227/
**Ostatni dzwonek! 15 października 2020 **
https://wyborcza.pl/7,162657,26402620,anestezjolog-ostatnia-chwila-zeby-lekarze-nie-musieli-rozstrzygac.html?disableRedirects=true
Brakuje lekarzy i pielęgniarek do opieki nad chorymi na intensywnej terapii. – To ostatnia chwila, żeby lekarze nie musieli rozstrzygać, kto bardziej rokuje, komu pomagamy – mówi anestezjolog!
Ostra niewydolność oddechowa to najgroźniejsze powikłanie u chorych na koronawirusa. Nie są w stanie samodzielnie oddychać, pomaga im w tym respirator. Na intensywnej terapii codziennie przybywa pacjentów, którzy ich potrzebują.
Tydzień temu zajętych było niespełna 300 urządzeń. W czwartek już 508.
Jeszcze zanim pojawili się pierwsi chorzy w marcu, prof. Andrzej Horban, konsultant krajowy ds. chorób zakaźnych, ostrzegał przed niewydolnością systemu właśnie w tym kontekście. – To wąskie gardło. Można jako łóżek na intensywnej terapii użyć tych na oddziałach pooperacyjnych, ale wtedy trzeba by się ograniczyć do operacji ratujących życie – mówił „Wyborczej”.
Polskie szpitale mają ok. 10 tys. respiratorów, ale ok. 900 wydzielonych do leczenia chorych z COVID-19 (dodatkowe 500 ma Agencja Rezerw Materiałowych).
Każde takie urządzenie wymaga stanowiska intensywnej terapii, a ich zaczyna brakować. Szpitale organizują stanowiska intensywnej terapii kosztem pacjentów, którzy czekali na wyznaczone zabiegi. Narodowy Fundusz Zdrowia zalecił wczoraj, by ograniczyć, a najlepiej w ogóle zawiesić planowe operacje.
NFZ zaleca szpitalom: wstrzymajcie planowe przyjęcia
Wszystkie siły mają iść na zwalczanie pandemii, bo jesteśmy o krok od włoskiego scenariusza, którego tak baliśmy się wiosną. Tam lekarze przyznawali, że z powodu braku miejsc i sprzętu stawali przed dramatycznymi wyborami: kogo przyjmują do szpitala i kogo podłączają pod respirator.
– To ostatnia chwila, żeby lekarze nie musieli rozstrzygać: kto lepiej rokuje, komu pomagamy – mówi dr hab. Cezary Pakulski, kierownik Kliniki Anestezjologii, Intensywnej Terapii i Medycyny Ratunkowej PUM w Szczecinie.
Wysokospecjalistyczne szpitale poradzą sobie, ale mniejsze, np. powiatowe, lecznice, które naprędce organizują oddziały zakaźne, nie są w stanie zapewnić ani dodatkowych miejsc intensywnej terapii, ani specjalistów. – Bez właściwego przygotowania łatwo o śmiertelny błąd w tego typu leczeniu – mówiła „Wyborczej” Iwona Borchulska z Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Pielęgniarek i Położnych.
– Potrzebujemy tych miejsc, żeby zwiększyć pulę stanowisk intensywnej terapii gotowych do przyjęcia chorych na COVID-19, ale również tych wymagających intensywnej terapii z każdej innej przyczyny – mówi dr hab. Pakulski.
– Na naszych oddziałach przebywają chorzy, których leczenie zostało zakończone, ale pozostają w stanie wegetatywnym lub wymagają przewlekłej pielęgnacji i opieki. Potrzebujemy przepisów, które w czasie pandemii ułatwią wypisanie tych chorych do zakładów opiekuńczo-leczniczych – podkreśla.
Dzisiaj takie formalności trwają od dwóch miesięcy do roku. Podobny problem dotyczy również oddziałów neurochirurgii, neurologii i internistycznych.
Praca medyków ze Szpitalnego Oddziału Ratunkowego w Lublinie podczas pandemii koronawirusa.
Czytaj także:
„Chcą nas zohydzić społeczeństwu.” PiS i prorządowe media rozkręcają nagonkę na lekarzy
Trzeba też szybko zacząć szkolić personel medyczny spoza intensywnej terapii. Darmowy program finansuje Komisja Europejska. Z pieniędzy mogłyby skorzystać m.in. wysokospecjalistyczne szpitale, które przeprowadzałaby te szkolenia.
– Do tej pory nie słyszałem jednak, by ktoś z niego w Polsce korzystał. Straciliśmy bezcenny czas – mówi szczeciński anestezjolog.
Są unijne pieniądze na szkolenia z intensywnej terapii
Ministerstwo Zdrowia poinformowało, że będzie przeszkalać z intensywnej terapii pielęgniarki. Na razie same zainteresowane o niczym nie wiedzą.
A taka nauka wymaga czasu. Niedawno resort zdrowia wydał rozporządzenie, które pozwala samodzielnie pracować na intensywnej terapii lekarzom z ostatnich lat specjalizacji z anestezjologii i intensywnej terapii, pod warunkiem odbycia co najmniej sześciu miesięcy szkolenia.
– Mam za sobą pięć lat pracy w izbach przyjęć i szpitalnym oddziale ratunkowym. A jednak nie czułbym się kompetentny do prowadzenia leczenia pacjenta pod respiratorem. To wymaga dogłębnej specjalistycznej wiedzy – mówi Bartosz Fiałek, reumatolog z Płońska.
Dla rządu to kolejny powód do atakowania lekarzy. Szef KPRM Michał Dworczyk narzekał wczoraj w TVN 24, że część personelu bez odpowiednich uprawnień boi się obsługiwać respiratory.”
#koronawirus #pandemia #szczepienia #nauka #pseudonauka #ciekawostki #medycyna
Kolekcja wszystkich tarcz LEGO (｡◕‿‿◕｡)
#lego #kolekcjoner #klocki #tarcza #ciekawostki | źródło/autor/post
Patrz jak fruwa astronauta ( ͡° ͜ʖ ͡°) #ciekawostki #kosmos #heheszki #kosmonauta #astronauta
Po raz pierwszy poleciał w kosmos 3 lutego 1984. Najbardziej spektakularnym wydarzeniem podczas wyprawy były dwa spacery kosmiczne, które odbyli McCandless i Stewart. Obaj bez linek asekuracyjnych testowali plecaki manewrowe MMU, oddalając się od Challengera na odległość niemal 100 metrów.
Tak, to jest właśnie ten astronauta z tego obrazka którego opisu nie można wymawiać ( ͡º ͜ʖ͡º)
Perhaps the most-terrifying space photograph around. Astronaut Bruce McCandless II floats untethered away from the safety of the space shuttle, with nothing but his Manned Maneuvering Unit keeping him alive. The first person in history to do so.
cykl życia kawy
#kawa #ciekawostki #zajebanezreddita
Seneka Młodszy – największy hipokryta wśród Rzymian?
Seneka Młodszy był rzymskim retorem, pisarzem i stoikiem. Określany „Filozofem”, był wychowawcą cesarza Nerona, który z czasem odsunął go od pałacu. Przez ówczesnych oskarżany był o gromadzenie bogactwa, wykorzystując przy tym pożyczkę na wysoki i niekorzystny procent. Posiadał liczne wille…
(więcej pod linkiem)
https://www.wykop.pl/link/5749069/seneka-mlodszy-najwiekszy-hipokryta-wsrod-rzymian/
#rzym #antycznyrzym #imperiumromanum #historia #ciekawostki #gruparatowaniapoziomu #listaimperiumromanum #ciekawostkihistoryczne #ancientrome #rzym #ciekawostki #wojsko #europa #swiat #militaria #venividivici
W dniu dzisiejszym należący do Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku statek-muzeum s/s Sołdek został odholowany do Gdańskiej Stoczni „Remontowa” na największy od kilkudziesięciu lat remont.
Fot. M. Szafran, odwaszegofotokorespondenta.blogspot.com
Chcesz być wołany/wołana? Zaplusuj ten wpis: https://www.wykop.pl/wpis/49848163/σ-ʖσ-taktyczny-wpis-do-wolania-zainteresowanych/
#historia #ciekawostkihistoryczne #ciekawostki #zainteresowania #fotografia #fotohistoria #pomorze #gdansk #trojmiasto #morze
____________________________________________________
Wesprzyj wiekdwudziesty.pl – dołącz do nas w social media:
FB: https://www.facebook.com/wiekdwudziestypl/
Tag do obserwowania: #wiekdwudziesty
Z takich ciekawostek z cyklu #gimbynieznajo, to w #90s na okladkach kaset magnetofonowych drukowano numery telefonow do liderow zespolu. Bo wtedy cos takiego jak manager grupy nie istnialo, a calym zamieszaniem z organizacja koncertow zajmowal sie frontman/wokalista. Mozna bylo sobie drydnac na komore do Grabaza czy Kazika i normalnie pogadac, niekoniecznie o planach zaproszenia na dozynki. Po powiekszeniu obrazka numer do Grabaza na dole – mial komore w plusie 🙂 Srodek z okladki kasety „Futurista”.
#ciekawostki #lata90 #polskamuzyka #wykopplus30club #muzyka
A jednak istnieje. A wy co, nadal beka z januszy, że źle wymawiają? ( ͡º ͜ʖ͡º)
#kawa #ciekawostki #heheszki
Stojedynkowy fiatopochodny sztandar jugosłowiański
czyli
Zastava 101/1100/1100p
W krajach byłego Bloku Wschodniego, znanych też jako kraje demokracji ludowej wprowadzane do produkcji masowej samochody były wytworem własnej myśli technicznej, licencją zakupioną u zachodniego producenta lub oboma wariantami na raz; w pierwszym rozwiązaniu dominowały czechosłowackie Skoda i Tatra oraz enerdowska IFA z Trabantem i Wartburgiem, w drugim rumuńska Dacia, Bułgaria czy Jugosławia (o tym za chwilę), zaś w trzecim – Związek Radziecki i częściowo PRL. W krajach RWPG dominowały licencyjne odmiany wszelkich modeli FIAT-a, chociaż on sam nie był jedynym producentem z Zachodu – w Rumunii klepano licencyjne Renault oraz Citroena będącego nieśmiesznym żartem, zaś w Jugosławii – Fiaty, Renault, Citroeny oraz Volkswageny.
Najbardziej znaną marką z byłej Jugosławii, jaka odznaczyła się w Polsce, jest Zastava, a dokładniej Zavodi Crvena Zastava z miejscowości Kragujevac, znajdująca się obecnie w Serbii. Początkowo Zastava zaczynała jako producent licencyjnych Fiatów, by z czasem tworzyć na ich bazie autorskie konstrukcje, takich jak Yugo Koral i Yugo Florida.
Historia Zastavy 101, bo o niej dzisiaj mowa, zaczyna się w połowie lat 60. XX wieku, kiedy włoski FIAT konstruuje nowy model o oznaczeniu 128. „128” była przednionapędowym czterodrzwiowym sedanem o nowoczesnej konstrukcji i stylistyce, idąca drogą jaką wytoczyły Autobianchi Primula i A111, będące pierwszymi przednionapędowcami z turyńskiego koncernu – Autobianchi należało do Fiata i pełniło swoistą rolę „poligonu doświadczalnego” dla niektórych konstrukcji. Narodziny vozilo uspeha , jak nazywa się model 101 obrodziły w różne legendy i niedomówienia; osobiście zetknąłem się z dwoma wersjami powstania stojadin :
– pierwsza zakłada, że w ramach prac konstrukcyjnych FIAT przygotował wersję hatchback o oznaczeniu 128 b1, która nie spotkała się z uznaniem władz koncernu – Włosi uznali iż ni czas to, ni miejsce na produkcję aut o tak nowoczesnym nadwoziu. W tym miejscu na scenę wkracza ówcześnie jugosłowiańska Zastava. Niewiele myśląc, Jugosłowianie postanawiają zakupić niechciany projekt hatchbacka 128.
– z kolei druga wersja optuje za tym, iż 101 było autorską modyfikacją „128” poczynioną przez jugosłowiańską fabryki, która w ramach zmian opracowała klapę bagażnika otwieraną wraz z tylną szybą, czyniąc z włoskiego samochodu udanego hatchbacka – w czasie, kiedy segment małych hatchbacków dopiero się rozwijał.
Skąd wynikło zapotrzebowanie na stojadinkę ? Cóż, Zastava pragnęła uzupełnić lukę modelową jaka była pomiędzy licencyjnym „600” produkowanym jako Zastava 750/850, a Zastavą 1300, czyli Fiatem 1300 – fabryka w Kragujevacu nie oferowała samochodu będącego pomiędzy autem miejskim a limuzyną, zwykłego auta rodzinnego. Kilka lat później w ramach uzupełniania tej luki zostanie stworzone 102 Jugo, znane jako Yugo Koral.
Wracając do historii narodowego wozu Jugosławii, FIAT i Zastava na mocy umowy o współpracy z 1968 i jej aneksu z ’69, ustalają iż strona włoska wyłoży pieniądze na rozbudowę jugosłowiańskiej fabryki, zaś strona jugosłowiańska będzie miała wyłączne prawo do produkcji stojadin , oraz możliwość sprzedaży sedana 128 przez włoski koncern, na rynkach eksportowych. Niedługo potem produkcja „128” rozpoczęła się, a auto otrzymało tytuł Samochodu Roku w 1970; samo 101 było jeszcze testowane i wdrażane do produkcji. Oficjalna prezentacja Zastavy 101 miała miejsce na międzynarodowych targach w Belgradzie 16 kwietnia 1971 roku; w pod koniec roku ruszyła też produkcja seryjna, która nabrała rozpędu dopiero rok później – początkowe wolne rozwijanie produkcji wiązało się z nieukończonymi nowymi halami, przez co „101” tworzono w starych halach fabryki. Ze względu na zastrzeżone przez Peugeota prawo do korzystania z numeracji z zerem w środku, stojadin na rynkach eksportowych nosiła numer 1100.
Zastava 101 była mechanicznie Fiatem 128, co sprawiło iż – podobnie jak on – posiadała silnik umieszczony poprzecznie i napędzający oś przednią; dzięki temu rozwiązaniu większość przestrzeni w samochodzie (około 80%) była przeznaczona dla pasażerów i na ich bagaż. Użyteczność ważącego 850 kilogramów samochodu poprawiała także diametralnie tylna klapa, która pozwalała załadować i przewozić większe przedmioty w bagażniku o pojemności około 300 litrów; niemałe znaczenie dla pojemności bagażnika wozu miało także umiejscowienie koła zapasowego przy silniku. Do napędu posłużył silnik SOHC konstrukcji Lamprediego o pojemności 1.1 litra i mocy 55 KM, pozwalający rozpędzić auto do 135-140 kmh; później dołączyły warianty 1.1 o mocy 60 lub 64 KM oraz jednostka o pojemności 1.3 litra i mocy 73 KM w późniejszej wersji usportowionej Special.
Stojadin oferowano w kilku wersjach – początkowo Standard ze skajowymi fotelami i De Luxe z czerwoną tapicerką, który posiadał m.in. zapalniczkę, hamulce ze wspomaganiem, rozkładane siedzenia czy lampę biegu wstecznego, później zamienione na odpowiednio 101B (1979) i 101L (1976); później dołączyły wersje 101S i 101SC, a także 101 GT/GL55 /65, posiadające zmodyfikowane zawieszenie czy szersze zderzaki z zamontowanymi w nich kierunkowskazami i światłami pozycyjnymi.
Po 1978 roku wprowadzono nowe wersje o nazwie Comfort, Super i Special. Główną różnicą były prostokątne reflektory w Comforcie i wyższych wersjach, grzane tylne szyby, plastikowe listwy na drzwiach czy też – w Super i Special – silniki 1.3 oraz wskaźniki ciśnienia oleju i temperatury silnika. Do produkcji w 1980 roku skierowano autorską wersję Mediteran, trzydrzwiowego hatchbacka z rozwiązaniami zaczerpniętymi z dwudrzwiowej wersji „128” czy bogatszych „101” to jest dłuższymi drzwiami, inną kierownicą czy tapicerką wnętrza.
pokaż spoiler gwoli wyjaśnienia, Mediteran było jugosłowiańskim projektem, A NIE polskim dziełem produkowanym wyłącznie w PRLu, jak czasem można spotkać się z taką informacją; udział polskiej strony kończył się na wykonaniu tłoczników do tylnych błotników
Nieco później, bo w 1983 roku, ruszyła produkcja wersji pick-up o nazwie Poly, będąca produkowana w zakładach Zastavy w serbskim Somborze; ładowność wynosiła 515 kg, zaś prędkość maksymalna z silnikiem 1.1 wynosiła 130 km/h.
W czasie produkcji Zastavy 101/1100 rozwijała się współpraca jugosłowiańskiej Zavodi Crvena Zastava z rodzimą Fabryką Samochodów Osobowych. W ramach umowy, podpisanej w 1973 roku, i trwającej do 1983, strona polska montowała z jugosłowiańskich części „101” w wersji 5D i Mediteran (od 1980r), sprzedawane pod nazwą Zastava 1100p; z kolei strona jugosłowiańska pozyskiwała od FSO Polskie Fiaty 125p, które montowano w fabryce w Kragujevacu jako Zastava 125pz, a od 1975 roku jako Zastava 125p; w ramach tej umowy do Polski trafiały też jugosłowiańskie tylne mosty do 125p, uchodzące za nieco bardziej cichsze i trwalsze od krajowych. Egzemplarze z polskiego montażu występują wyłącznie z okrągłymi reflektorami.
Produkcja stojadin , która w międzyczasie otrzymywała kolejne mniejsze liftingi pokroju innej atrapy chłodnicy czy zderzaków i zmieniła markę na Yugo (1983) i zmianę nazwy ze 101 na Skala (1988) oraz numeryczne oznaczenie wersji, występujących odtąd jako 311/313, 511/513 oraz 411/413 – pierwsza liczba oznaczała liczbę drzwi, zaś dwie pozostałe pojemność silnika. Co ciekawe, wersja sedan kierowana na eksport zachowała oznaczenie Zastava 128, jednak dodawano do niego Skala 55 lub 65, zależnie od wersji silnikowej (55 lub 65 KM).
Sytuacja zmieniła się w 1991 roku, kiedy w związku z wybuchem wojny w Jugosławii, produkcja stojadin , podobnie jak Korala czy Floridy, uległa zmniejszeniu – zakłady Zastavy przestawiły się na produkcję broni oraz sprzętu wojskowego. Sytuacja ta trwała do 1995 roku, kiedy – po względnym ustabilizowaniu sytuacji w regionie – produkcja wzrosła. Ponowny spadek produkcji oraz jakościowy Crvena Zastava zaliczyła po 1999 roku, kiedy fabryka została zbombardowana, zaś samochody produkowano w na wpół zrujnowanych halach. Powrót do nazwy Zastava nastąpił w 2001 roku, zaś samo auto przechodziło drobne modyfikacje w 2002 i 2007 roku, mające na celu odświeżenie przestarzałego pojazdu oraz lekkie ucywilizowanie – przykładowo, zastosowano nowe cyfrowe wskaźniki, jeden kluczyk do wszystkich zamków czy przeguby homokinetyczne z licencyjnego Fiata Punto, produkowanego tam jako Zastava 10.
Produkcja Zastavy 101 zakończyła się w 2008 roku, po 37 latach (!!!) od rozpoczęcia produkcji; pickup Poly był produkowany do grudnia 2010 roku; łącznie wyprodukowano ponad milion egzemplarzy stojadin . Samochód cieszył się sporą popularnością na rynkach eksportowych, szczególnie w Polsce, gdzie został dość ciepło zapamiętany ze względu na trwałość konstrukcji czy komfort podróżowania, pomimo faktu że rdzewiał nie gorzej od rodzimych wyrobów samochodopodobnych. Przez ten czas Stojadin z nowoczesnego, ekonomicznego i pożądanego samochodu stała się przestarzałym i pudrowanym na siłę autem, którego głównym atutem była cena i fakt bycia nowym. Sama 101 zagrała mniej lub bardziej epizodyczne role w filmach czy serialach, także tych polskich, gdzie występowała wersja 1100p.
Czy Zastava 101/1100 jest kultowym autem? Z pewnością, ale ograniczałbym to stwierdzenie do starszych egzemplarzy – do tych nowszych, zwłaszcza po 2000 roku mam jednak mocne wątpliwości, bowiem są smutną pamiątką po państwie które rozpadło się szybciej od nich i karykaturą udanej konstrukcji produkowanej zbyt długo.
#autakrokieta #zastava #samochody #motoryzacja #gruparatowaniapoziomu #ciekawostki #jugoslawia #prl #fiat
pokaż spoiler Źródła: Badanie drogowe „Motoru” – Zastava 1100, z czasopisma „Motor”, nr 24/1977 https://m.interia.pl/magazynauto/news,nId,2264380 ; katalog „Samochody Świata 1994” oraz „Samochody Świata 2001”; „Vozilo uspeha” autorstwa T. Orlika z czasopisma „Automobilista”, E-wydanie I/2020; G. Rutka „Leksykon polskich samochodów osobowych 1951-2002” oraz Wikipedia https://sr.m.wikipedia.org/wiki/Застава_101 i https://pl.wikipedia.org/wiki/Zastava_101
#ciekawostki #koronawirus #polska